Kalendarz -umowna, przyjęta w danej społeczności bądź kulturze, rachuba czasu. Dzieli ona czas na powtarzające się cyklicznie okresy, związane najczęściej z cyklami przyrody.
Od czego pochodzi nazwa kalendarz?
Nazwa „kalendarz” pochodzi od rzymskiego słowa „kalendy”
Z kalendami związane jest powiedzenie „odłożyć coś ad Kalendas Graecas”, czyli „do greckich Kalend”
Jakie są typy kalendarzy?
Typy kalendarzy:
-kalendarz gregoriański (używany globalnie, a także przez kościoły zachodnie, takich jak rzymskokatolicyzm, protestantyzm i niektóre inne),
kalendarz juliański (obecnie używany głównie przez kościoły wschodnie, takie jak grekokatolicyzm, prawosławie i niektóre inne),
-kalendarz Majów,
-kalendarz aztecki,
-kalendarz irański,
-francuski kalendarz republikański,
-kalendarz szwedzki,
-kalendarz słowiański.
-księżycowe (lunarne),
-kalendarz starogrecki,
-kalendarz rzymski,
-kalendarz babiloński,
-kalendarz muzułmański.
Pierwszy kalendarz powstał 21 kwietnia 753 roku p.n.e., kalendarze były potrzebne ludziom do odmierzania czasu.
Jakich kalendarzy używa się do tej pory? A jakich się już nie używa?
Obecnie nadal używa się kalendarzy: gregoriańskiego, juliańskiego, chińskiego, mahometańskiego, żydowskiego, indyjskiego.
Obecnie nie używa się już kalendarzy:kalendarz Majów, kalendarz aztecki, kalendarz irański, francuski kalendarz republikański, kalendarz szwedzki, kalendarz słowiański, księżycowe (lunarne), kalendarz starogrecki, kalendarz rzymski, kalendarz babiloński, kalendarz muzułmański.
Jakie są między nimi podobieństwa I jakie śa między nimi różnice?Oś czasu może być prostą (kalendarz chrześcijaśki), półprostą (kalendarz żydowski), łamaną (kalendarz chiński).
Sposoby zapisu dat dziennych: – kolejność dzień – miesiąc – rok, np. 20.03.2004 - kolejność miesiąc – dzień – rok, np.03.20.2004
Nieprawidłowe zapisy: -3.12.2005 -2005.12.04 -2005.04.12
Zapis budzący wątpliwość: 3.12.2005
Jednostki kalendarzowe do określenia czasu:
- -dni
- -tygodnie
- -miesiące
- -lata
Skąd się wzięły jednostki kalendarzowe?
Dni- stosowano już w starożytności. Powód był oczywisty: zjawisko nocy i dnia po prostu rzuca się w oczy.
Miesiące – Z dawien dawna odnotowywano także miesiące: jako zbiory dni mijających między dwiema pełniami lub dwoma nowiami Księżyca.
Lata -po raz pierwszy pojawiły się w kalendarzu egipskim, ponieważ tam najwcześniej zwrócono uwagę na cykl, w którym Ziemia obiega Słońce. Kiedy przy tworzeniu kalendarzy oparto się na cyklu słonecznym, zaczęto dzielić rok nie według czasu obiegu Ziemi przez Księżyc, ale dzielono go w taki sposób, by Ziemia mogła nadążyć za kalendarzem.
Tygodnie – pojawiły się w kalendarzu w wyniku dwóch okoliczności. W starożytnym Rzymie, gdzie miały po osiem dni, były konsekwencją odbywających się co parę dni jarmarków. W judaizmie związane były z okresowym, nakazanym przez Boga powstrzymywaniem się od pracy. Siedmiodniowy biblijny tydzień zakończony dniem świątecznym wprowadził do kalendarza papież Sylwester I na soborze nicejskim w 325 roku.
Pochodzenie nazw dni tygodnia:
Nazwy dni tygodnia w językach romańskich i germańskich pochodzą od nazw dni tygodnia z kalendarza rzymskiego, a więc od nazw planet: np. poniedziałek (Montag – dzień Księżyca), sobota (Saturday – dzień Saturna), niedziela (Sunday – dzień Słońca). W języku polskim nazwy dni tygodnia pochodzą od liczebników i od miejsca dni w tygodniu: np. poniedziałek (po niedzieli), wtorek (dzień drugi, czyli wtóry), czwartek (dzień czwarty).
Nazwy miesięcy w kalendarzu greckim:
I Hekatombaion Ἑκατομβαιών
II Metageitnion Μεταγειτνιών
III Boedromion Βοηδρομιών
IV Pyanepsion Πυανεψιών
V Maimakterion Μαιμακτηριών
VI Poseideon Ποσειδεών
(interkalacja) Poseideon II
VII Gamelion Γαμηλιών
VIII Anthesterion Ἀνθεστηριών
IX Elaphebolion Ἑλαφηβολιών
X Mounichion Μουνιχιών
XI Thargelion Θαργηλιών
XII Skirophorion Σκιροφοριών
Nazwy miesięcy w kalendarzu rzymskim:
I.Styczeń – Ianuarius
II.Luty – Februarius
III.Marzec – Martius
IV.Kwiecień – Aprilis
V.Maj – Maius
VI.Czerwiec – Iunius
VII.Lipiec – Quinctilis
VIII.Sierpień – Sextilis
IX.Wrzesień – September
X.Październik – October
XI.Listopad – November
XII.Grudzień – December
Nazwy miesięcy w kalendarzu rewolucyjnym:
Jesień:
- Vendémiaire
- Brumaire
- Frimaire
Zima:
- Nivôse
- Pluviôse
- Ventôse
Wiosna:
- Germinal
- Floréal
- Prairial
Lato:
- Messidor
- Thermidor
- Fructidor
Skąd się biorą nazwy miesięcy ?
Nazwy miesięcy są związane z imionami bogów lub odliczebnikowe
Jakie pory roku występują na Ziemi ?
-wiosna
-lato
-jesień
-zima
Co sprawia że istnieją pory roku?
Nachylenie osi obrotu w połączeniu z ruchem obiegowym sprawia, że na Ziemi występują pory roku.
Jednostki kalendarzowe niezwiązane ze zjawiskami astronomicznymi:
hekatombajon, boedromion, dromion, poseidon, gamelion, Metagejtnio, itd.
Jak powstały pory roku?
Pory roku powstały dzięki Demeter, bogini urodzaju.Gdy jej córka przebywa u męża boga podziemi Hadesa Demeter jest smutna, wtedy jest jesień I zima.Natomiast gdy jej córka jest z nią ona się cieszy, wtedy jest wiosna I lato.
Kiedy zaczyna się rok I kiedy się kończy?
Rok zaczyna się 1 stycznia, a kończy się 31 grudnia.
Kiedy zaczyna się, a kiedy kończy się wiek?Wiek zaczyna się na początku stulecia, a kończy się na końcu stulecia.
Kiedy zaczyna się, a kiedy kończy się tysiąclecie?Tysiąclecie zaczyna się na początku tysiąclecia, a kończy się pod koniec tysiąclecia.
Kiedy zaczyna się nowa olimpiada?
Nowa olimpiada organizowana jest co 4 lata.
Czy oś czasu może nie mieć początku ani końca?
Oś czasu może nie mieć początku ani końca.
Oś czasu nie może mieć kilka początków.
Co oznaczają skróty B.C., A.D., p.n.e., v.u.Z ?
B.C. – przed Chrystusem
A.D. – Anna Domini
p.n.e. – przed naszą erą
v.u.Z – vor unserer Zeitrechnung przed naszą erą
Co stanowi początek rachuby czasu?
Lata liczone są ciągle od jakiegoś wydarzenia historycznego dawnego, np. od narodzenia Chrystusa, od ucieczki Mahometa z Mekki do Medyny.
Jaki model ma oś czasu, czy różni się od osi liczbowej?
Na osi liczbowej liczbom odpowiadają punkty, a na osi czasu numerom lat – przedziały.
Którym rokiem był rok 2000 ?
Rok 2000 był rokiem przestępnym. W tym roku odbyły się XXVII Letnie Igrzyska Olimpijskie.
Kalendarz juliański.
Kalendarz juliański (słoneczny) wprowadzono w 46 r. p.n.e. przez Juliusza Cezara.Kalendarz juliański został zastąpiony przez kalendarz gregoriański w roku 1582; do dzisiaj jednak niektóre kościoły wciąż posługują się tym kalendarzem.
Kalendarz gregoriański.
Kalendarz gregoriański – kalendarz słoneczny wprowadzony w 1582 przez papieża Grzegorza XIII. W kalendarzu tym rok zwykły trwa 365 dób, natomiast co 4 lata występuje rok przestępny trwający 366 dób. Lata, których liczba porządkowa jest podzielna przez 4, są latami przestępnymi (np. 1304, 1908).
Czy kalendarz juliański jest jeszcze stosowany ? Jeśli tak to gdzie?
Kalendarz juiański jest używany w religji prawosławnej.
Zmiana kalendarza juliańskiego doprowadziła do wielu kłopotów. Podaj przykłady.
Podczas zmiany kalendarza dochodziło do zamieszek (zabierano ludziom 10 dni życia).
Rewolucja w Rosji nosi nazwę „październikowej”, choć rozpoczęła się według rachuby nowego porządku 7 listopada 1917.
Data śmierci Szekspira I Cervantesa, określana na 23 kwietnia 1616, choć w rzeczywistości Szekspir zmarł dziesięć dni po Cervantesie.
Oblicz według kalendarza juliańskiego datę swoich urodzin.
Data mojego urodzenia 22.08.2007. Według kalendarza juliańskiego 09.08.2007.
Dlaczego jeden zastąpiono drugim? Jakie są między nimi podobieństwa, a jakie różnice?
Kalendarz gregoriański wprowadzono w związku z tym, że kalendarz juliański opóźniał się do zjawisk astronomicznych.
W obu kalendarzach zachowane jest następstwo lat zwykłych i przestępnych.
Różnica między kalendarzem juliańskim i gregoriańskim dotyczy tylko lat, których liczba porządkowa jest podzielna przez 100 (czyli zakończone są pełnymi setkami). Wszystkie takie lata w kalendarzu juliańskim byłyby przestępne, w kalendarzu gregoriańskim natomiast większość z nich jest zwykła.
Kalendarz kościelny. Czym się różni od zwykłego?
Kalendarz liturgiczny – w chrześcijaństwie terminarz obchodów liturgicznych w ciągu roku liturgicznego: Wielkanocy, Świąt Pańskich, maryjnych i liturgicznych wspomnień świętych tak Zachodu np. katolickich, anglikańskich, luterańskich, jak i Wschodu. Kalendarz rozpoczyna się wraz z początkiem Adwentu. W kalendarzu kościelnym rok podzielony jest na tygodnie i okresy liturgiczne. Zaczyna się od Adwentu, potem jest okres Bożego Narodzenia do Trzech Króli, okres zwykły, Wielki Post od środy Popielcowej, okres Wielkanocy do Zielonych Świątek i znowu okres zwykły. Daty dzienne określane są imionami Świętych Kościoła i nazwami Świąt stałych i ruchomych.
Kalendarz wieczny
Kalendarz wieczny, także kalendarz perpetualny – tabela lub wzór pozwalająca w prosty sposób odnaleźć określony dzień tygodnia w kalendarzu gregoriańskim dla każdej daty w postaci dzień miesiąca, miesiąc, rok. Kalendarz stuletni daje sprowadzić się do dość prostego algorytmu, który w pierwotnej wersji został zaproponowany przez Christiana Zellera. Algorytm Zellera został uproszczony przez matematyka Mike’a Keitha.
dzień tygodnia = ([23m/9] + d + 4 + y + [z/4] + [z/100] + [z/400] – c) mod 7gdzie
- [ ] oznacza część całkowitą liczby
- mod – funkcja modulo (reszta z dzielenia)
- m – numer miesiąca (month) (od stycznia = 1 do grudnia = 12)
- d – numer dnia (day) miesiąca
- y – rok (year)
- z – rok z poprawką: z = y – 1 jeżeli m < 3; z = y, jeżeli m >= 3
- c – korekta (correction): c = 0, jeżeli m < 3; c = 2, jeżeli m >= 3
- dni tygodnia ze zbioru {0, 1, 2, 3, 4, 5, 6}, gdzie: 0 – wtorek, 1 – środa, 2 – czwartek, 3 – piątek, 4 – sobota, 5 – niedziela, 6 – poniedziałek